CHAPITRE TREGEN
Noste-Segne, asseta dins uno barco, douno au pople li parabolo dóu semenaire, dóu juei, de la grano de serbe, dóu levame, dóu tresor, de la pèiro preciouso e dóu gàngui. — A Nazarèt, si coumpatrioto lou mespreson.
Aquéu meme jour, Jèsu, estènt sourti de l'oustau, s'èro asseta en ribo de la mar.
E s'acampè à soun entour un tau mouloun de pople, qu'éu móuntè dins uno barco e se i'assetè, d'enterin que la foulo se tenié sus lou ribas.
E ié countè forço causo en parabolo, coume eiçò: Veici que lou semenaire sourtiguè pèr semena.
E d'enterin que semenavo, quàuqui gran toumbèron de-long dóu camin, em' acò venguèron lis aucèu de l'èr e li mangèron.
D'ùni toumbèron dins de rode peirous, ounte i'avié qu'un pau de terro, e ié greièron lèu, qu'avien pas la founsour de terro que falié.
Em' acò lou soulèu se levant, fuguèron rabina, e 'n estènt qu' avien ges de racino, se sequèron.
D'àutri gran toumbèron dins lis espino, e lis espino en creissènt l'estoufèron.
D'autre enfin toumbèron dins de terro bono, e faguèron d'un cènt, d'un sieissanto, d'un trento.
Quau a d'auriho pèr l'ausi que l'ause.
S'avancèron alor si disciple e ié diguèron: Coume vai que ié parlas en parabolo?
E ié respoundeguè: Pèr-ço-que vous es dounado à vautre la couneissènço di mistèri dóu reiaume celestiau, e qu'à-n-éli i'es pas dounado.
Dóumaci quau a, ié dounaran e sara dins la drudiero; mai quau noun a, meme ço qu' a ié levaran.
Vaqui coume vai que ié parle en parabolo, es que tout en ié vesènt, ié veson pas, e tout en ausènt, ni auson ni coumprenon.
E s' acoumplis en éli la proufecìo d'Isaio que dis: De vòstis auriho escoutarés e noun capitarés; de vòstis uei alucarés e noun ié veirés.
Car s'es espessi lou cor d'aquéu pople, e s'es fa bravamen dur d'auriho, em' acò an sarra lis uei, cregnènço que sis uei ié vegon, que sis aurihon auson, que soun cor coumprengue, e qu'enfin se counvertissènt, iéu li garigue.
Mai vautre, benurous vòstis uei, amor que veson; e vòstis auriho, amor qu'entèndon.
Car veramen vous lou dise, que-noun-sai de proufèto e de juste an barbela de vèire ço que vesès, e l'an pas vist; d'entèndre ço qu'entendès e noun l'an entendu.
Escoutas dounc, vous-autre, la parabolo dóu semenaire.
Quau escouto la paraulo dóu reiaume e n'en a pas la coumprenènço, lou Catiéu vèn e piho ço qu'es esta semena dins soun cor: acò 's lou gran que s'es escampiha long dóu camin.
Lou gran qu'es esta semena dins li rode peirous, es aquéu qu'escouto la paraulo e tant-lèu emé grand goust la reçaup.
Mai se trovo de ges avé de racino, e duro qu'un tèms. Peréu vèngue lou treboulun e la persecucioun à prepaus de la paraulo, tant-lèu es escandalisa.
La semenço qu'a toumba dins lis espino, es aquéu qu'entènd la paraulo; mai li pensamen d'aquest siècle emai l'engano di richesso estoufon la paraulo, e de fru éu rèsto sènso.
Mai lou gran qu'es esta semena en bono terro, es aquéu qu'escouto la paraulo e n'en a la coumprenènço e cargo de fru fasènt d'un cènt o d'un sieissanto o d'un trento.
Ié prepausè 'no autro parabolo, disènt: Es coumparadis lou reiaume celestiau à-n-un ome qu'avié semena sa terro de bon gran.
Or, d'enterin que dourmien lis ome, venguè soun enemi, semenè de juei pèrdessus au mitan de la seisseto, e s'enfilè.
Em' acò, tre que la seisseto aguè mounta e fa soun espigo, ié venguèron peréu de clot de juei.
S'estènt alor avança, li serviciau dóu paire de famiho diguèron: Mèstre, es pas de bono semenço qu'avès fa dins vosto terro? D'ounte vèn que i'a de juei?
Éu ié respoundeguè: Acò, es moun enemi que l'a fa. Li serviciau ié diguèron: Voulès que i'anen e que li rabaien?
Nàni, ié venguè, qu'en arrabaiant lou juei pourrias derraba ensèmble la seisseto.
Leissas crèisse tout acò enjusquo pèr meissoun; e vèngue meissoun, dirai i meissounié: Acampas proumié li clot de juei e lias-lèi en boutiero pèr brula; mai la seisseto, amoulounas-la dins moun granié.
N'i'en prepausè mai uno autro, de parabolo, disènt: Es coumparadis lou reiaume celestiau à la grano de serbe qu'un ome pren e semeno dins sa terro.
Acò 's la mai pichouneto de tóuti li grano; mai quouro a fa soun crèis, mounto mai aut que tóuti li liéume, e vèn un aubre, bèn tant que lis aucèu de l'èr ié van e abiton dins soun brancun.
Ié diguè 'ncaro aquesto parabolo: Es coumparadis lou reiaume celèste au levame qu'uno femo a pres e lou pauso dins tres cosso de farino, d'aqui-que touto la pasto siegue espoumpido.
Tout acò-d'aqui, Jèsu lou diguè en parabolo au pople, e ié parlavo pas sènso parabolo,
Pèr que se coumpliguèsse aquesto dicho dóu proufèto: Durbirai ma bouco pèr parla en parabolo; escudelarai de causo escoundudo desempièi la creacioun dóu mounde.
Aguènt alor enmanda lou pople, s'envenguè à soun oustau. Em' acò s'aprouchèron d'éu si disciple e ié diguèron: Esclargissès-nous la parabolo dóu juei dins la terro.
Éu ié respoundeguè: Aquéu que semeno lou bon gran, es lou Fiéu de l'ome.
La terro, acò 's lou mounde; lou bon gran, acò 's lis enfant dóu reiaume; e lou juei, acò 's lis enfant dóu Catiéu.
L'enemi que l'a semena, es lou diable; lou tèms de la meissoun, es la fin dóu mounde; e li meissounié acò 's lis ange.
De meme dounc que derrabon lou juei e dins lou fiò lou brulon, ansin se fara au finimound.
Lou Fiéu de l'ome mandara sis ange que derrabaran de soun reiaume tóuti lis escaudale e tóuti li fasèire d'iniqueta,
E li debaussaran dins lou fournas dóu fiò. Aqui i'aura de plour e de crussimen de dènt.
Alor li juste fouguejaran coume lou soulèu dins lou reiaume de soun Paire. Auselou, quau a d'auriho pèr ausi.
Ressèmblo lou reiaume dóu cèu au tresor escoundu dins uno terro: l'ome que l'a trouva l'acato, e dóu countentamen que n'a, s'envai, vènd touto sa chabènço e croumpo aquelo terro.
Ressèmblo tourna-mai lou reiaume paradisen au traficant qu'èro en bousco de bòni perlo.
Aguènt capita 'no perlo de grand pres, s'enanè, vendeguè tout ço qu' avié de siéu, em' acò la croumpè.
Es tourna-mai coumparable, lou celèste reiaume, au gàngui escampa dins la mar que rabaiè touto meno de pèis.
Un cop que fuguè plen, li pescadou lou tirèron; pièi d'assetoun de-long dóu ribas, faguèron margo, boutant li bon dins d'eisino e li marrit deforo.
Ansin arribara à la fin dóu mounde: vendran lis ange em' acò faran la trìo di meichant d'emé li juste.
E li jitaran éli dins la fournasso de fiò. Aqui i'aura lou plourun e lou crenihamen de dènt.
L'avès encapa tout acò-d'aqui? Si, ié faguèron.
E apoundeguè: Vaqui perqué tout dóutour qu'a la sciènci dóu reiaume celestiau es coumparadis à-n-un paire de famiho que tiro de soun tresor de causo nouvello emai d'anciano.
Acabado, vous trouvarés, aquéli parabolo, Jèsu s'enanè d'aqui.
Em' acò venguè dins soun païs: e i'ensignavo li gènt à la sinagogo, que n'èron tóuti espanta e disien: Mai d'ounte tiro aquelo sapiènci e aquéli miracle?
Acò 's pas lou chat dóu fustié? Sa maire, es que ié dison pas Marìo? e si fraire Jaque, Jóusè, Simoun e Judo?
E si sorre, es que soun pas tóuti, eici, de l'endré? D'ounte li tiro dounc tóuti aquéli causo?
E s'escandalisavon sus soun comte. Alor Jèsu ié diguè: N'es sènso ounour, un proufèto, que dins soun païs e dins soun oustau.
E dins l'endré faguè gaire de miracle, raport à l'incredulita di gènt.